Σε θέσπιση νέων μέτρων με σκοπό να ενισχυθεί η διαφάνεια και στόχο να βοηθήσει τις αγορές στην πραγματική αποτύπωση των κινδύνων προχωρά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ
Μετά την αποτυχία στην Αμερική τραπεζικών οργανισμών που είχαν εμπλακεί στην αγορά ακινήτων, γεγονός που έδωσε την αφορμή ώστε να αυξηθεί η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα και στις Ευρωπαϊκές αγορές με αποτέλεσμα να αξιολογούνται πλέον με πολύ υψηλά ποσοστά οι κίνδυνοι στις συναλλαγές, η ΕΚΤ (βλ. Γερμανία) αποφάσισε το 2008 να κινηθεί προς δύο κατευθύνσεις.
Πρώτον να ενισχύσει το οικονομικό σύστημα με την απαραίτητη ρευστότητα, τόση ώστε να μην μεταβληθούν οι προηγούμενοι συσχετισμοί στις αγορές και δεύτερον να εντείνει τον εποπτικό και θεσμικό της ρόλο με την προοπτική να υπάρχει μεγαλύτερη πληροφόρηση τόσο για τα προϊόντα όσο και για τους παράγοντες που παίρνουν θέση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στις αγορές.
Ο πρώτος στόχος μάλλον επιτεύχθηκε σχετικά εύκολα αφού οι κύριοι μακροοικονομικοί δείκτες δεν παρουσίασαν σημαντικές μεταπτώσεις και πολύ περισσότερο δεν υπήρξαν πολλά θύματα στο χρηματοοικονομικό τομέα ώστε να προκληθεί πανικός.
Ή τουλάχιστον έτσι φάνηκε.
Διότι τα χειρότερα σε αυτό το κομμάτι είναι μπροστά μας.
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΥ
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με το φόβο να μην υπάρξουν αδυναμίες τέτοιες που να προξενήσουν γενική κατάρρευση στο σύστημα και φαινόμενο ντόμινο στις αγορές προχώρησε πολύ γρήγορα και σε μέτρα εποπτείας και θεσμικού ελέγχου με αποτέλεσμα ωστόσο να προκαλείται ασφυξία στους αδύναμους κρίκους του Ευρωσυστήματος.
Καθώς λοιπόν μια αλυσίδα είναι τόσο δυνατή όσο και ο πιο αδύναμος κρίκος της συμβαίνει το παράδοξο η ξαφνική αποκάλυψη των μαύρων προβάτων να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από εκείνα που θεωρητικά θα έλυνε.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες αποκαλύφθηκαν και κάποιοι που εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες του συστήματος μαγείρευαν τα βιβλία έτσι ώστε να επωφελούνται με υψηλές χρηματοδοτήσεις σε χαμηλό κόστος.
Έτσι αποκαλύφθηκε και η απατηλή κατάσταση στην Ελλάδα και κατά τον ίδιο περίπου τρόπο έσκασε και η φούσκα στο Ντουμπάι.
Και εξηγούμαστε.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Ήδη από το 2008 αλλά κυρίως το 2009 η ΕΚΤ επικοινωνούσε με την Τράπεζα της Ελλάδος ζητώντας δεδομένα σχετικά με θεμελιώδη στοιχεία που κάλυπταν τους τομείς του ελέγχου και της εποπτείας του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος αλλά και σχετικά με το άνοιγμα των Ελληνικών τραπεζών στην ΕΚΤ με αντιστάθμιση τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου.
Από έναν πρόχειρο έλεγχο ήταν φανερό ότι τα νούμερα που εμφανίζονταν στην ΕΚΤ ως δανεισμός με εγγύηση ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου δεν ανταποκρίνονταν στα επίσημα στοιχεία που έδινε η χώρα για το έλλειμμα και το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αφού τα ήδη δεσμευμένα ομόλογα στην ΕΚΤ υπερέβαιναν κατά πολύ τα ποσά που ανακοίνωνε επίσημα η Ελλάδα και καλύπτονται με δανεισμό.
Επρόκειτο δηλαδή για μια πολύ απλή αριθμητική πράξη που απλά δεν έβγαινε.
Το ένα έφερε το άλλο και η αναγκαστική πλέον ρήξη μεταξύ Ελληνικού κράτους και Ελληνικών τραπεζών έριξε την κυβέρνηση Καραμανλή. Τα λοιπά περί... δημοσίου συμφέροντος, παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, και άλλα πολλά, είναι στην ουσία για να γίνεται συζήτηση.
Τις αποφάσεις τώρα καλείται να πάρει η κυβέρνηση Παπανδρέου με πρωταρχικό σκοπό την εξασφάλιση ρευστότητας στη χώρα (στις τράπεζες). Το ΠΑΣΟΚ λόγω της κομματικής του διάρθρωσης και οργάνωσης αλλά και της επικοινωνιακής, σχεδόν επιστημονικής σε αυτόν τον τομέα, πολιτικής και τακτικής δίνει περισσότερο χρόνο στο σύστημα έτσι ώστε να προσαρμοστεί αλλά κυρίως να βρει πηγές εισροών επιβάλλοντας αν χρειαστεί αντιλαϊκά μέτρα που μια "δεξιά" και "συντηρητική" κυβέρνηση δεν είχε τη δύναμη να επιβάλλει.
ΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΣΤΟ ΦΑΚΟ
Από το 2010 η ΕΚΤ θα προχωρήσει επίσης στη δημιουργία ενός συστήματος αξιολόγησης και παρακολούθησης των στοιχείων ενεργητικού που χρησιμοποιούνται ως εγγύηση για την έκδοση κυρίως ομολόγων.
Η απόφαση αυτή είναι πολύ σημαντική διότι έτσι θα ελέγχεται η καθαρή παρούσα αξία κάθε στοιχείου ενεργητικού που χρησιμοποιείται ως αντιστάθμισμα κινδύνου με αποτέλεσμα να περιορίζεται ο "αέρας" και να γίνεται δυσκολότερη η υψηλή μόχλευση* ανυπόστατων αξιών που οδηγεί σε φαινόμενα φούσκας ιδίως στην αγορά παγίων στοιχείων ενεργητικού, δηλαδή κατά κύριο λόγο ακινήτων.
Σήμερα λοιπόν που οι αγορές έχουν την εμπειρία του πρόσφατου παρελθόντος οδηγούνται σε αξιολόγηση αυτών των κινδύνων και σε θέσπιση ή αλλαγή του κανονιστικού πλαισίου συναλλαγών στις κεντρικές αγορές.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΝΤΟΥΜΠΑΪ
Η απόφαση αυτή είναι και η αιτία που δημιούργησε και την αδυναμία εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεων στο Ντουμπάι.
Οι κυρίως Αγγλικές τράπεζες που χρηματοδοτούν την ανάπτυξη του εμιράτου έχουν κεφαλαιοποιήσει το χρέος της ανοικοδόμησης των εκατοντάδων υπερ-κτηρίων και υπερ-κατασκευών σε τίτλους που στη συνέχεια έχουν προωθήσει στις κεντρικές τράπεζες για να αντλήσουν χρηματοδότηση.
Οι τίτλοι αυτοί έχουν πολύ ισχυρή μόχλευση καθώς στηρίζονται στην θεωρητική αξία των ακινήτων που βρίσκονται σε εξέλιξη ανάπτυξης και στην ανοδική ξέφρενη πορεία των σχετικών τιμών στην περιοχή του Κόλπου.
Με τη νέα πολιτική της ΕΚΤ που θα πάρει τελική μορφή στις αρχές του επομένου χρόνου (ήδη υπάρχει δημόσια διαβούλευση για τις οριστικές ρυθμίσεις) θα παρακολουθείται κάθε δάνειο που υποστηρίζεται από εξασφαλίσεις ενεργητικού (Asset Backed Security - ABS) ξεχωριστά σύμφωνα με συγκεκριμένες απαιτήσεις που θα θεσπιστούν.
Για να καλυφθούν λοιπόν τα σχετικά δάνεια που είχε συνάψει το Ντουμπάι και τα οποία θα πρέπει να αποπληρωθούν σε σύντομο χρόνο χρειάζεται να δανειστεί ξανά αλλά, κάτω από τις νέες ρυθμίσεις, με όρους εξοντωτικούς.
Προϋπόθεση που οι αρχές εκεί δεν έκαναν αποδεκτή και προχώρησαν σε αναστολή των πληρωμών τους για έξη μήνες με την προοπτική να αναδιαρθρώσουν τις εγγυήσεις τους.
(Πριν τη σχετική ανακοίνωση της 25.11.2009 που πάγωσε τους επενδυτές ο Σεΐχης του Ντουμπάι Μωχάμετ Μπιν Ρασίντ Αλ Μακτούμ ήταν στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου είχε συναντήσεις σε πολύ υψηλό επίπεδο προφανώς ενημερώνοντας ο ίδιος για τις αποφάσεις του)
Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο, το χειρότερο για την ισορροπία των αγορών (αλλά υγιές φαινόμενο του καπιταλισμού), οι αρμόδιοι του Ντουμπάι να λάβουν απόφαση εκκαθάρισης καταγράφοντας τις ζημίες και οδηγώντας στην πτώχευση τα κομμάτια εκείνα των επιχειρήσεων που δεν είναι πραγματικά βιώσιμα.
Χαρακτηριστικό είναι ότι το Ντουμπάι βρίσκεται σε επαφές με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (όπως άλλωστε και η Ελλάδα) κάτι που θα ήταν αδιανόητο πριν μερικά χρόνια.
Δεν είναι άτοπη λοιπόν η πρόβλεψη ότι η δεκαετία που ξεκινά θα χαρακτηριστεί από τον επαναπροσδιορισμό των αξιών τόσο σε οικονομικό αλλά ως συνέπεια και σε κοινωνικό επίπεδο.
* ΜΟΧΛΕΥΣΗ
Η μόχλευση (leverage) είναι το κύριο συστατικό της κάθε σύγχρονης συνταγής οικονομικής ανάπτυξης που βασίζεται σε μεταμοντέρνες οικονομικές θεωρίες περί οικονομικής μεγένθυσης.
Δεν πρόκειται για τίποτε άλλο από προεξόφληση μελλοντικών αποδόσεων που γίνεται με εκτίμηση ενός ποσοστού αποτυχίας, μη επίτευξης δηλαδή του επιθυμητού αποτελέσματος.
Η μόχλευση προϋποθέτει τη δυνατότητα εκτίμησης. Δεν είναι δηλαδή εργαλείο σε συνθήκες αβεβαιότητας όπως λανθασμένα υποστηρίζεται.
Οι σχετικές θεωρίες οικονομικής μεγένθυσης βασίζονται στον Ολοκληρωτικό Λογισμό και στα μαθηματικά του, ενώ συνδυάζουν τα οικονομικά της νεοκλασσικής θεωρίας με εκείνα της νεοκεϋνσιανής προχωρώντας σε μια αντίθετη λογική από αυτή που δίδαξαν οι δάσκαλοι του Διαφορικού Λογισμού.
Οι Διαφοριστές προσπάθησαν να ανακαλύψουν τις βασικές δυνάμεις που κινούν το οικονομικό σύστημα απομονώνοντας τους βασικότερους και κύριους παράγοντές του φέρνοντας σε δεύτερη μοίρα τους δορυφόρους οι άλλους που κινούνται γύρω από τους πρώτους.
Αντίθετα οι Ολοκληρωτιστές δίνουν αξία στο τελικό αποτέλεσμα υποστηρίζοντας λίγο ως πολύ ότι μια εξίσωση παραγωγής (εισοδήματος δηλαδή και ανάπτυξης) υπάρχει από τη στιγμή που θα καταγραφεί μια αξία (έστω ως προσδοκία) στην αγορά.
Αυτή η αντίληψη όμως οδηγεί στο αδιέξοδο από κερδοσκοπικούς σκοπούς ή λάθος εκτιμήσεις να δεσμεύονται και να απασχολούνται παραγωγικοί πόροι για ενέργειες που δεν οδηγούν στην κοινωνική ευημερία.
Υπάρχει δηλαδή ανάπτυξη γρήγορη και εντυπωσιακή αλλά με βάσιμο κίνδυνο δημιουργίας φούσκας.
