Πανεπιστημιακό Άσυλο: Μια άποψη

Είναι πρόσφατα αλλά όχι πολύ επίκαιρα τα γεγονότα στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη που είχαν ως συνέπεια την προσβολή έννομων δικαιωμάτων των πολιτών από κάποιους αγνώστους οι οποίοι χωρίς ξεκάθαρο λόγο χρησιμοποιούν τους χώρους των πανεπιστημίων και το παρεχόμενο σε αυτούς άσυλο, ως κέντρα δολοπλοκίας εκφραζόμενη με πράξεις βίας και καταστροφών.

Κάθε φορά που ζούμε παρόμοια γεγονότα τα τελευταία είκοσι χρόνια περίπου επαναλαμβάνεται μια συζήτηση που είχε διακοπεί στο παρελθόν απαξιωμένη από την ασυμφωνία που επικρατεί γύρω από το θέμα.

Οι γνώμες είναι πολλές και έχουν να κάνουν με την έκταση εφαρμογής και την ερμηνεία του υφιστάμενου νόμου που διέπει τη λειτουργία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων κατοχυρώνοντας νομοθετικά το λεγόμενο Πανεπιστημιακό Άσυλο.

Πρόσφατα ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής είχε προαναγγείλει από το βήμα της Βουλής αλλαγή του νόμου πλαισίου.

Η σχετική διάταξη είναι ο Ν. 1268/1982 και ειδικά το άρθρο 2 του νομοθετήματος.

Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής:


ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΑΣΥΛΟ

1. Η ακαδημαϊκή ελευθερία στη διδασκαλία και την έρευνα καθώς και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών κατοχυρώνεται στα Α.Ε.Ι.

2. Δεν επιτρέπεται η επιβολή ορισμένων μόνον επιστημονικών απόψεων και ιδεών και η διεξαγωγή απόρρητης έρευνας.

3. (α) Όλοι οι εργαζόμενοι στα Α.Ε.Ι. όπως και οι φοιτητές είναι ελεύθεροι να εκφράζονται συλλογικά μέσα από τα συνδικαλιστικά τους όργανα που διευκολύνονται στη λειτουργία τους από τις Πανεπιστημιακές αρχές.

(β) Οι εκπρόσωποι των φοιτητών στα όργανα που προβλέπει ο νόμος εκλέγονται αναλογικά από ένα φοιτητικό σύλλογο που λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου σε κάθε Τμήμα. Στα Τμήματα ή στις Σχολές που θα μετατραπούν σε Τμήματα με βάση την παρ. 1 του άρθρου 30 του νόμου αυτού, όπου κατά την έναρξη της ισχύος του νόμου αυτού λειτουργεί ήδη ένας φοιτητικός σύλλογος, ο σύλλογος αυτός και μόνο έχει την ευθύνη της εκλογής των παραπάνω εκπροσώπων.

4. Για την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθέριας, της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, αναγνωρίζεται το Πανεπιστημιακό Άσυλο.

5. Το Πανεπιστημιακό Άσυλο καλύπτει όλους τους χώρους των Α.Ε.Ι. και συνίσταται στην απαγόρευση επέμβασης της δημόσιας δύναμης στους χώρους αυτούς χωρίς την πρόσκληση ή την άδεια του αρμόδιου οργάνου του Α.Ε.Ι., όπως αναφέρεται στη συνέχεια.

6. (α) Το όργανο αυτό είναι τριμελές και αποτελείται από τον Πρύτανη ή το νόμιμο αναπληρωτή του και ανά ένα εκπρόσωπο του Διδακτικού-Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) και των φοιτητών.

(β) Ο εκπρόσωπος του Δ.Ε.Π. μαζί με έναν αναπληρωτή είναι μέλη της Συγκλήτου και εκλέγονται από το σύνολο των συγκλητικών μελών του Δ.Ε.Π. Ο εκπρόσωπος των φοιτητών μαζί με τον αναπληρωτή του είναι μέλη της Συγκλήτου και εκλέγονται από το σύνολο των φοιτητών συγκλητικών.

(γ) Το όργανο αυτό αποφασίζει μόνο με ομοφωνία όλων των μελών του. Σε περίπτωση διαφωνίας συγκαλείται έκτακτα η Σύγκλητος του Α.Ε.Ι. την ίδια μέρα προκειμένου να αποφασίσει σχετικά. Η τελική απόφαση παίρνεται με πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των παρόντων.

7. Επέμβαση δημόσιας δύναμης χωρίς την άδεια του αρμοδίου οργάνου του Α.Ε.Ι. επιτρέπεται μόνον εφ' όσον διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής.

8. Οι παραβάτες των διατάξεων της παρ.5 για το Πανεπιστημιακό Άσυλο τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών μετά από έγκληση του οργάνου της παρ.6 ή της Συγκλήτου.


Διαβάζοντας το κείμενο διαπιστώνει κάποιος ότι όχι μόνο δεν απαγορεύεται η επέμβαση των αρχών (πάντως πρέπει να σημειωθεί ότι ο νόμος αναφέρει "δημόσια δύναμη" και όχι για παράδειγμα αστυνομική αρχή) αλλά προσδιορίζονται ρητά και τα διωκόμενα αδικήματα για τα οποία η δημόσια δύναμη πρέπει να ενεργήσει ακόμη και χωρίς πρόσκληση.

Είναι τα αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής.

Για κάθε άλλη περίπτωση επέμβασης απαιτείται ειδική άδεια του αρμόδιου οργάνου και σε ασυμφωνία των μελών αυτού αρκεί απόφαση της συγκλήτου των πανεπιστημίων με ενισχυμένη πλειοψηφία των παρόντων πάντως μελών.

Η νομοθεσία λοιπόν είναι πλήρης, παραμένει μάλλον σύγχρονη και ικανή να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε θέμα κατάχρησης της προστασίας του Πανεπιστημιακού Ασύλου.

Προς τι λοιπόν η κουβεντολογία τόσων ετών;

Είναι ξεκάθαρο ότι κάποιοι δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους και αποποιούνται των ευθυνών τους ρίχνοντας το μπαλάκι σε κάποιους άλλους.

Τόσα χρόνια δηλαδή τα αρμόδια όργανα των πανεπιστημίων δεν αναλάμβαναν την ευθύνη να αποφασίσουν όσα θα έπρεπε, δυναμιτίζοντας με αυτό τον τρόπο και τον αυτοδιοικητικό χαρακτήρα των ΑΕΙ.

Από την άλλη μεριά, οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές (ορθά κατά την άποψή μας) δεν διακινδύνευαν να κάνουν χρήση των νομοθετικών διατάξεων με ερμηνεία που θα μπορούσε να αμφισβητηθεί εκ των υστέρων, εάν υπήρχαν δυσάρεστα γεγονότα που θα προκαλούνταν από την επέμβαση των δυνάμεων καταστολής.

Έτσι, αν πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο τους υπεύθυνους θα πρέπει να κοιτάξουμε στα ίδια τα πανεπιστήμια και τον τρόπο διαχείρισής τους από τους ανθρώπους που τα διοικούν και όχι το νομοθετικό πλαίσιο που μάλλον πλήρες είναι.

Δεν υπάρχει δηλαδή κανένας λόγος για αλλαγή του νόμου ή κατάργηση του Πανεπιστημιακού Ασύλου.

Το θέμα της κατάργησης μάλιστα σκοντάφτει και νομικά κατά την ταπεινή μας άποψη.

Διότι:

Στη Δημοκρατία μας υφίστανται νομοθετικές διατάξεις ουσιαστικού δικαίου συνταγματικού χαρακτήρα, όπως εμείς τις ονομάζουμε.

Υπάρχουν δηλαδή νόμοι, που μπορεί να περιλαμβάνουν και ειδικές διατάξεις, που είτε βρίσκουν απευθείας έρεισμα στο Σύνταγμα είτε λόγω της μακροχρόνιας εφαρμογής τους και της αντίληψης ότι αποτελούν κοινωνικό, πολιτικό και ατομικό δικαίωμα έχουν αποκτήσει Συνταγματικό περιεχόμενο.

Αυτές οι διατάξεις, όπως είναι για παράδειγμα και το Πανεπιστημιακό Άσυλο, δεν μπορούν πλέον να καταργηθούν με νόμο αλλά ούτε και να τροποποιηθούν σε βαθμό που αναιρείται ο πυρήνας του συνταγματικού τους χαρακτήρα.

Γενικά πάντως, θεωρούμε ότι η Πολιτεία θα πρέπει να απέχει από νομοθετικές ρυθμίσεις, που είτε δρουν πυροσβεστικά είτε μπαλώνουν πολιτικά ρήγματα, ενώ επιβάλλεται πλέον να στραφεί σε αποφάσεις με όραμα και προοπτική που θα διευκολύνουν την παραγωγή και διάδοση υλικών και πολιτιστικών αγαθών, δίκαια και αποτελεσματικά.

Καθετί διαφορετικό θα παρερμηνευτεί αυτές τις "πονηρές" εποχές, χώρια ότι μπορεί να έχει και απρόβλεπτες συνέπειες, εξυπηρετώντας ανομολόγητους σκοπούς κάποιων κέντρων συμφερόντων, Ελληνικών και ξένων.